Fietstour door het Moorse Málaga

3-delige fietstour door Al-Ándalus

Andalusië, de zuidelijke regio van Spanje, verleent zijn naam aan een bijzondere en bewogen periode in de geschiedenis van het Iberische schiereiland. Bijna 8 eeuwen lang was een groot gedeelte van het schiereiland onderdeel van het Islamitische Rijk. Dit Islamitische deel van Spanje werd Al-Ándalus genoemd, en de huidige zuidelijke regio van Spanje herbergt nog vele indrukwekkende monumenten, en ook de invloeden uit deze memorabele periode zijn in het hedendaagse Spanje nog duidelijk terug te vinden. In deze 3-delige serie brengen wij je 3 bijzondere zelf geleide fietstours door het Al-Ándalus in de Zuid-Spaanse steden uit ons aanbod: Málaga, Cordoba, en Sevilla. Een stad die natuurlijk in deze lijst niet mag ontbreken is Granada. Wij bieden geen fietstour aan in deze prachtige heuvelachtige stad, maar door zijn belangrijke rol in Al-Ándalus, zullen we deze stad regelmatig voorbij horen komen in deze serie.

Wij beginnen onze fietstocht door Al-Ándalus in Málaga. Deze tegenwoordig populaire en voormalige industriestad aan zee, had in de roemruchtige Arabische periode niet zo een prominente rol als de andere twee Andalusiche steden uit de serie. Desondanks zijn er in Málaga vele bezienswaardigheden die ons doen herinneren aan de periode van de Moren. Een aantal van deze highlights ontdek je uiteraard ook tijdens onze Fietstour in Málaga met Nederlandse gids.

Al-Ándalus, een introuctie

In 711 maakte een leger van Arabieren die vanuit Syrië het Islamitische rijk aan het uitbreiden waren vanuit Noord-Afrika de oversteek naar het Iberische Schiereiland. Het ongeveer 9000 koppige leger bestond  voor een groot gedeelte uit Berber strijders van verschillende stammen die zich bij het Islamitische rijk van de Omajjaden Dynastie uit Damascus hadden gevoegd. De tegenstand die dit leger ondervond na aankomst op de rots,  die nu Gibraltar heet en vernoemd is naar de generaal van dit Islamitische leger: Tariq Ibn Ziyad, was gering. Degenen die op dat moment de dienst uitmaakte op het Iberische schiereiland waren de Visgothen. Deze Germaanse christelijke Visgothen hadden dankbaar gebruik gemaakt van de val van het Romeinse Rijk om de macht te pakken in het overgrote deel van het toen nog Romeinse Hispania. Toledo werd de hoofdstad van de Christelijke Visgothen op het Iberisch Schiereiland vanuit waar koning Roderick regeerde.

De Visgotische koning Roderick had ten tijde van de invasie vanuit Noord-Afrika meer aan zijn hoofd dan alleen de invasie in het zuiden. Vanuit het Noorden waren de voor de Visgothische koning vervelende Basken een serieuze plaag. Roderick gaf de Baskische dreiging een hogere prioriteit. Toen Roderick ten oren kwam dat de invasie van de Moren (benaming van de Islamitische inwoners van Al-Ándalus) toch echt serieus was, besloot hij om zelf polshoogte te gaan nemen. Bij een daaropvolgende veldslag vlakbij Tarifa werden de Visgothen verslagen en kwam koning Roderick zelfs om het leven. Nadat kort daarop de hoofdstad Toledo werd ingenomen door de Moren kwam er definitief een einde aan de Visgotische overheersing op het Iberisch schiereiland.

In razend tempo breidde Al-Ándalus zich uit, mede ook omdat het werd gesteund door de vele joden die door de Visgothen zwaar werden onderdrukt, en de Moren maar al te graag hielpen om de verschillende steden te veroveren. Waar de Romeinen ongeveer twee eeuwen nodig hadden om het Iberisch schiereiland te veroveren. Was het in nog geen 14 jaar vrijwel geheel onder Moors bewind. Wat volgde waren 8 bewogen eeuwen waarin Al-Ándalus vele sporen en invloeden heeft nagelaten in het huidige Spanje.

Fietstour door het Moorse Málaga

Onze Al-Ándalus fietstour in Málaga start op het centraal gelegen Plaza la Marina. Dit plein bestond ten tijde van Al-Ándalus nog niet. Sterker nog… de zee kwam tot aan het begin van het plein (vanaf het historische centrum gezien). Deze Moorse fietstour in Málaga maakt een soort valse start aangezien je de fietsen eerst even parkeert bij de fietsenstalling naast het kantoortje voor toeristen (Oficina de Turismo) op de Plaza la Marina. Vervolgens loop je naar het midden (fontein) en neem je bij de fontein de trappen naar beneden de ondergrondse parkeergarage in. Beneden in de parkeergarage loop je richting het noorden (centrum van de stad).

Moorse stadsmuur uit de Nasriden periode (14e eeuw )

Je stuit hier op restanten van de oude stadsmuur die de stad Málaga omsingelde. Je ziet hier twee delen van de oude stadsmuur het gedeelte links van de uitgang naar de winkelstraat (Calle Larios) was onderdeel van de Moorse stadsmuur. Het deel van de stadsmuur wat hier te zien is komt uit de Nasriden periode, welke gezien kan worden als de laatste periode van Al-Ándalus. Málaga was in deze periode onderdeel van koninkrijk van Granada. Dit deel van de stadsmuur was de scheidingslijn tussen land en zee en werd gebouwd in de 14e eeuw. Andere delen van de stadsmuur die we later tijdens deze fietstocht zullen tegenkomen stammen uit een eerdere periode.

Het deel van de stadsmuur aan de rechterkant van de uitgang is in de 17e eeuw gebouwd, na de periode van Al-Ándalus in Málaga. Dit gedeelte behoorde tot een muur welke als kademuur fungeerde voor de haven van de stad. De fietstocht gaat nu echt beginnen. Verlaat de Plaza la Marina op de fiets door het plein over te steken richting het centrum (weg van de zee), en bij de weg het zebrapad aan de rechterkant gebruiken om over te steken naar een van de weinige fietspaden van de stad. Volg het fietspad naar rechts en fiets een stukje tussen de palmbomen, die door de Moren vanuit Syrië naar Spanje zijn geïmporteerd, door een mooi deel van ‘el Parque’ van Málaga. Aan het einde van het fietspad bereik je een van de drie prachtige gebouwen aan de Avenida de Cervantes.

Mudejar: Moorse invloeden in de moderne architectuur

Dit eerste gebouw van de 3 is het voormalige postkantoor van Málaga en tegenwoordig een universiteitsgebouw. Het gebouw is gebouwd tussen 1916 en 1923, in de prachtige Neo-Mudejar stijl. Deze bouwstijl is een mooi voorbeeld van de Moorse invloeden in het hedendaagse Spanje. De Mudejar stijl bestaat uit duidelijke Moorse invloeden en materialen. De Mudejar stijl ontstond in de periode tijdens en vlak na de reconquista (her-verovering) van Spanje door de katholieke koningen. De naam Mudejar komt van de benaming die men gebruikte voor de Moren die in Spanje bleven na de her-verovering. Deze Moren werden Mudejares genoemd en hadden een duidelijke invloed op deze bijzondere bouwstijl.

Bij dit voormalige postkantoor geven de ronde toren aan de linkerkant, de ramen in de vorm van bogen, en de mozaïeken, het gebouwen een Arabische uitstraling. Deze Mudejar stijl is, op een enkele uitzondering na, alleen in Spanje te vinden. Vele bekende gebouwen waaronder een deel van het Alcazar in Sevilla, en de stierenvechtersarena in Madrid zijn in deze ‘Arabische’ stijl gebouwd. Zelfs vandaag de dag nog wordt vooral in Andalusië deze bouwstijl nog gebruikt bij het bouwen van nieuwe gebouwen. De huidge versie van de Mudejar-stijl wordt ook wel de Neo-Mudejar (nieuwe Mudejar) stijl genoemd.

We vervolgen de fietstocht door het Málaga van Al-Ándalus door de andere 2 prachtige gebouwen (Nationale Bank en stadhuis) aan de Avenida de Cervantes te passeren, en vervolgens links af te slaan het romantische rozentuintje in. In dit parkje wat vol staat met sinaasappelbomen (let op deze sinaasappels zijn niet eetbaar!) staat in het midden een standbeeld van een bekend traditioneel figuur in Málaga. De bloemen die de man bij zich draagt zijn Biznagas, een handgemaakte bloem wat vandaag de dag een symbool van de stad is. Deze Biznaga bloem is door de moren geïntroduceerd in Málaga en bestaat uit bijelkaargezette met de hand geplukte jazmijnbloemetjes waar een intense zoete geur vanaf komt. Biznaga betekent in het Arabisch ‘bloem van god’ en is wederom een voorbeeld van de Moorse invloeden die zichtbaar zijn in het huidige Spanje.

Naast de biznaga bloem is bijvoorbeeld ook de productie van de olijfolie een voorbeeld van een erfenis van de Moren. Olijolie in Spanje, ook wel Aceite de oliva genoemd, stamt af van het Arabische woord azzáyt, wat olijfsap betekent. Er zijn in de Spaanse taal ongeveer 4 duizend woorden die afstammen van het Arabisch. Bijna elk woord wat in het Spaans met ‘al’ begint heeft zijn wortels in de Arabische taal (vb: Almohada; kussen, alcalde; burgemeester, almendra; amandel). Daarnaast zijn er op culinair gebied in Spanje de nodige Moorse invloeden terug te vinden.  Het gebruik Zafraan, Linzen, verschillende stoofgerechten, en zelfs de Paella zijn een enkele van de vele voorbeelden op dit gebied.

Het Alcazaba

Op de achtergrond kun je vanuit dit mooie parkje het belangrijkste monument uit Al-Ándalus in Málaga al duidelijk zien liggen. Fiets het parkje uit en vervolg de tour op de weg naar links, en fiets naar de ingang het imposante Alcazaba. Dit Alcazaba is tegenwoordig een pronkstuk van de stad en een van de belangrijkste toeristische trekpleisters van Málaga. Het Alcazaba is gebouwd in de 11e eeuw op de fundamenten van een voormalig Romeinse tempel, en ook boven op een Romeins theater, waarvan je overblijfselen kunt bezichtigen naast het Alhambra.

Alcazaba komt van het Arabische woord Al-qasbah, wat citadel betekent. Het Alcazaba van Málaga is door verschillende Islamitische volkeren (de Berberse Almoraviden en Almohaden, en vervolgens de Nasriden) die elkaar afwisselden als machthebbers van de stad gebruikt als verdedigingsburcht en paleis voor de elite van Málaga. Binnen in het Alcazaba vind je naast de prachtige Moorse bouwstijl ook verschillende facetten terug waarin de Moren uitblonken, zoals het spelen met de lichtinval, en prachtige tuintjes met ingenieuze irrigatiesystemen.

Opmerkelijk is dat er in het Alcazaba van Málaga enkele Romeinse  elementen te vinden zijn. De Moren gebruikten een aantal van de marmeren stenen en pilaren van het Romeinse theater. Je kan de fiets parkeren als je aan het hek, en het Alcazaba van binnen bezichtigen. De openingstijden zijn in de maanden:

• van November t/m Maart van 09:00 tot 18:00
• van April t/m Oktober van 09:00 tot 20:00

De entreeprijs voor het Alcazaba bedraagt 3,50€, en op zondagmiddag is het vanaf 14:00 uur tot sluitingstijd gratis toegankelijk.

Het Gibralfaro

Het Alcazaba ligt aan de voet van de berg de Gibralfaro, en is verbonden doormiddel van een deel van de Moorse stadsmuur met een kasteel uit de 14e eeuw wat zich bovenaan deze berg bevindt. Het kasteel met dezelfde naam als de berg is ook ten tijde van de Nasriden dynastie gebouwd, en was een belangrijk element in de verdediging van Malaga voor de Moren. Langs de stadsmuur loopt een pad waarlangs je het kasteel kunt bereiken. Met de fiets is dat via deze weg niet te doen aangezien dit pad uit vele trappen bestaat. Je kunt de fietsen bij het Alcazaba laten staan en omhoog wandelen. Deze wandelroute alleen al is de moeite waard vanwege de prachtige uitzichten die je over de stad Málaga hebt. Het gaat wel omhoog en neemt een wandeling van ongeveer 20 minuten in beslag

Dit pad werd ten tijde van Al-Ándalus gebruikt om het Gibralfaro te bevoorraden vanuit de stad, en vele soldaten die in het kasteel de wacht hielden over de stad bewandelden dit pad. Het Gibralfaro kasteel is in de loop de jaren het toneel geweest van vele veldslagen. De Feniciërs die Málaga ongeveer 3000 jaar geleden stichtten, hadden hier al een tempel gebouwd, maar bijvoorbeeld ook de Fransen die Málaga een korte periode in de 18e eeuw bezetten deden hun intrede in dit kasteel. Het Gibralfaro was tevens ook de plek waar de Moorse overheersing van Málaga officieel eindigde. In de zomer van 1487 was het Gibralfaro kasteel het toneel van de overhandiging van de sleutels van de stad door Moorse Koning aan de Katholieke koningen, Ferdinand van Aragon & Isabella van Castilla.

De katholieke Koningen waren hoogstpersoonlijk aanwezig bij de inname van Málaga. De verovering van Málaga op de Moren ging niet zo eenvoudig als dat de Katholieken van te voren hadden gehoopt. Waar veel Moorse steden zich aan het einde van de 15e eeuw door gebrek aan tegenstand eenvoudig lieten innemen door de katholieke legers, was er in Malaga een enorme en intense belegering van 3 maanden nodig om de Moren, hevig verzwakt, zich te doen laten overgeven. De sleutels van Málaga werden uiteindelijk op 18 augustus overhandigd aan Ferdindand en Isabella. Elk jaar wordt dit moment in augustus herdacht met de traditionele feria, waarbij het traditiegetrouw meerdere dagen groot feest is in Málaga.

Iglesia de Santiago Apóstel, oudste kerk van Málaga

Terug bij de fietsen vervolg je de Al-Ándalus fietstour door Málaga door de plaza Alcazabilla over te fietsen en het Romeinse theater aan je rechterhand te passeren. Bij het groene lage gebouw, het museum over het Romeinse theater, zie je aan je linkerhand het terras en achteringang van de bekendste bodega van de stad, el Pimpi. Een hele mooie karakteristieke zaak waar je heel leuk de zoete Málagawijn kunt proeven. Om er uitgebreid te eten is el Pimpi naar mijn smaak ’te toeristisch’ geworden. ga bij El Pimpi naar links langs het terras en het steegje in. Als het druk qua voetgangers is, is het aan te raden dit stukje van de fietstour even met de fiets aan de hand te doen. Bij de fanshop van de voetbalclub Malaga CF sla je de Calle Granada naar rechts in.

Direct aan je rechterhand vind je de oudste kerk van de stad Malaga, la Iglesia de Santiago. Nadat de stad in 1487 werd ingenomen gaven de Katholieke koningen direct opdracht om 4 kerken te bouwen in Málaga. Deze kerk van Santiago werd gebouwd ter eren van de bekende apostel, op de plek van een voormalige moskee uit de Nasriden perioden van Málaga. Er zijn in deze huidige kerk nog steeds elementen van de voormalige moskee te vinden, zoals de mooie poort en de in de toren zijn nog elementen te zien van de minaret.

In meerdere gevallen zijn kerken gebouwd op plekken waar moskeeën stonden. Zo stond op de plaats waar nu de bekende kathedraal van Málaga staat, de grootste moskee van de stad. Hier zijn nog hele kleine details van terug te zien bij de kathedraal maar niet in de hoedanigheid als bij deze Iglesia de Santiago. In deze kerk is ook de bekendste Malagueño, de wereldberoemde Pablo Picasso, ooit gedoopt.

Basiliek la Virgen de la Victoría

Vervolg de fietstour door over te steken naar de Plaza la Merced waar je naast de vele terrassen onder andere het geboortehuis van Pablo Picasso kunt bezichtigen. Deze fietstour gaat verder via de Calle Victoria, de weg die rechts van het plein richting de Montes de Málaga (bergen van Málaga) gaat. Fiets deze Calle Victoria helemaal af. Let op het verkeer op deze weg! Ga aan het einde van de Calle Victoria rechtdoor de Calle Compás  de la Victoria. Aan het einde zie je een van de grootste kerken van Málaga, la Iglesia de Victoria.

De kerk van Vicotria, tevens Basiliek, is gebouwd op een bijzondere plaats. Tijdens de belegering van Málaga door de katholieke legers was dit de plek waar de katholieke koningen Ferdinand en Isabella hun kamp hadden opgezet. De verovering van Malaga op de Moren was een belangrijke slag in de strijd om het koninkrijk van Granada. Málaga met zijn haven was een belangrijk strategische stad en de aanvoer vanuit Noord-Afrika naar het laatste bolwerk van Al-Ándalus, het koninkrijk van Granada, werd op deze manier afgesloten. Koning Ferdinand vertrok vanuit Cordoba met een leger bestaande uit bijna 80.000 man naar het Zuiden. Waar eerst de stad Velez-Málaga werd verovert op de Moren, om alvorens naar Málaga te trekken.

De stad Málaga werd volledig omsingeld zowel vanaf zee wen land werd de toevoer naar de stad volledig afgesloten. Nadat het katholieke leger een slag bij het Gibralfaro verloor. Liet koning Ferdinand, koninging Isabella vanuit Cordoba naar Málaga komen zo om het moraal van de troepen na de nederlaag bij het Gibralfaro weer te verhogen. Koningin Isabella kwam bijna om tijdens haar verblijf in Málaga door een aanslag waarbij zij op miraculeuze wijze ontsnapte aan de dood.

De belegering van Málaga duurde in totaal 4 maanden tot de Moren hevig verzwakt door honger en de zomerse hitte overgaven. Op 13 augustus 1487 gaven de Moren zich gewonnen waarna op 18 augustus de katholieke koning de stad binnen paradeerden en de sleutel van Málaga kregen overhandigd. Op de plek waar de katholieke koningen hun kamp hadden uitgezet staat nu dus de Basiliek van la Victoria, gebouwd ter eren van de heilige maagd van Victoria aan wie de overwinning van Málaga werd opgedragen, en daardoor een van de beschermheilige van de stad werd.

Het gebouw herbergt ook een indrukwekkende crypte welke bezocht kan worden in de ochtend tussen 10:00 uur en 12:30uu inclusief met een gids voor de prijs van €2.

Puerta de Buenavuente

De fietstour gaat weer verder door terug te fietsen wederom over de Calle Victoria door de karakteristieke wijk van Victoria. Fiets weer terug naar de Plaza la Merced en steek deze naar rechts over en fiets de Calle Madre de Dios in tot je aan je rechterhand het Cervantes Theater ziet. Ga hier naar links de Calle Carcer in (let op je fiets eigenlijk in tegengestelde richting van het verkeer. Dus fiets in een rustig tempo aangezien er auto’s je tegemoet kunnen komen), steek de Calle Alamos over en fiets verder op de Calle Carcer tot aan de boekenwinkel op de hoek. Fiets hier bij de boekenwinkel naar rechts door de Calle Beatas tot je het einde bereikt bij de Plaza del Teatro. Enkele meters naar rechts heet dit stukje van de straat Calle Puerta Buenaventura. Vernoemd naar een van de poorten in de Moorse Stadsmuur die de medina omsingelde en beschermde. De volledige stadsmuur die om Malaga heen liep is in verschillende fases en facetten opgebouwd.

Het eerste deel van de Moorse muur werd gebouwd halverwege de 11^e eeuw in de periode dat Málaga onderdeel was van het Berbers Koninkrijk van Granada. Hier op de Calle Puerta Buenaventura vind je restanten van de oude Moorse muur uit de 11^e eeuw. In en naast de boekenwinkel Proteo zijn tijdens werkzaamheden in 2003 onderdelen van de oude muur aan het licht gekomen.

In de muur waren verschillende toegangspoorten te vinden die als entree en exit van de stad dienden. Op deze plek bevond zich de Buenaventura (Bab al-Jawja) poort . Tijdens de belegering van de stad door de Katholieke koningen en hun legers werd deze muur dichtgemetseld door de Moren.

Als je de Calle Carreteria naar links volgt zie je de best bewaarde restanten van de oude Moorse muur, waaronder onderdeel van een toren die in de muur verwerkt zat. Dit stukje kan je het beste te voet doen aangezien de stoep niet al te breed is. Je kunt de fietsen parkeren in de buurt van de boekenwinkel.

Vervolg de fietstour via de Plaza del teatro naar Plaza de los Martires. Hier zie je een van de 4 kerken die direct na de inname van Málaga werden gebouwd. Ook vind je hier de bekende Hammam van Málaga gebouwd in Neo Mudejar stijl, en waar je heerlijk kunt ontspannen in Arabische baden en genieten van een massage.

Fiets het smalle steegje in, grote kans dat je dit steegje even te voet met de fiets aan de hand moet passeren, verder het bekende Thyssen museum passerend tot aan de Calle Especeria. Fiets in deze winkel straat naar rechts, en sla vervolgens rechts de Calle Fernan Gonzalez in tot aan het open plein Plaza de Camas. Steek deze schuin over en links zie je al de prachtige laatste stop van deze fietstour door het Malaga in het Al-Andalus periode.

Mercado Atarazanas

Parkeer je fiets in de buurt van deze mooie markthal. Het hedendaagse Mercado Atarazanas is gebouwd aan het einde van de 18^e eeuw, en is sindsdien de bekende versmarkt van het centrum. De markt is opgesplitst in 3 delen. Het groente en fruitgedeelte waar je naast al het prachtig gestalde fruit en groenten uit de regio, ook lokale producten zoals amandelen, rozijnen en olijven kunt kopen.

Het middenstuk van de markt is het visgedeelte waar vele restaurantjes uit de zone hun verse vis inkopen. Op maandags is dit gedeelte van de markt gesloten, aangezien men op zondag niet vist en er dus geen verse vis te verkrijgen is op maandag. Het laatste gedeelte is het vleesgedeelte waar je ook heerlijk tapas kunt eten aan een van de barretjes die je in dit gedeelte van de markt vindt. Veel Malagueños houden aan deze barretjes regelmatig even een korte pit-stop onder het genot van een drankje en een hapje.

De markt verleent zijn naam Atarazanas aan een gebouw dat hier in de tijd van de Moren stond. Atarazanas komt van het Arabische woord voor scheepswerf. Aan de andere kant van de markt zie je nog steeds de prachtig gerestaureerde poort uit de 14^e eeuw, waarvan uit gerepareerde boten gelijk de zee in gingen. De zee kwam in die periode tot aan deze poort.

Dit is de perfecte plek om deze fietstour door het Moorse Malaga te eindigen aangezien je dus heerlijk kunt genieten van welverdiend drankjes en tapas.

Houd rekening met de openingstijden van de markt: Van maandag tot en met zaterdag tot 15:00. Op zondag is de markt gesloten en op maandag is het visgedeelte niet actief.